Aksara swara mun dipapandckeun kana abjad Latén mah sarua jeung vokal. Dina basa Sunda, vokal téh  aya tujuh. Kitu deui dina Aksara Sunda, vokal téh aya tujuh.

Titénan runtuyanana.

Aksara Sunda téh sok disebut ogé aksara kaganga.Tata tulis éta aksara téh dimodifikasi tina aksaraaksara kuno nu kapanggih dina naskah jeung prasasti. Kiwari aksara kaganga téh digunakeun keur rupa-rupa kaperluan, antarana baé digunakeun pikeun plang ngaran jalan, plang ngaran instansi pamaréntahan, plang di tempat-tempat wisata, jeung sajabana. Di SD hidep ogé saenyana geus diajar aksara Sunda. Dina pangajaran ayeuna hidep bakal diwanohkeun deui kumaha cara nuliskeun aksara Sunda, maca téks dina aksara Sunda, jeung ngagunakeun aksara Sunda keur rupa-rupa kaperluan.

A. Nuliskeun Aksara Sunda

Ngarah leuwih apal, urang titénan heula kumaha cara nuliskeun aksara Sunda. Aksara Sunda téh ngawengku aksara ngalagena, aksara swara, rarangkén, jeung angka.

Kumaha nulisna, titénan tabél-tabél ieu di handap!

1. Aksara Ngalagéna

Aksara ngalagéna téh bisa dipapandékeun kana konsonan mun dina abjad Latén mah. Ngan baé dina aksara Sunda mah diémbohan ku sora /a/. Contona konsonan /k/ jadi /ka/. Ari susunan abjadna dimimitian ku ka-ga-nga.Nya ti dinya aksara Sunda sok disebut aksara Kaganga.

Titénan susunanana!

Tugas Kelas XI

Upama nilik kana pungsina, mantra bisa dibagi jadi genep wanda atawa jenis, nya éta (1) jangjawokan, (2) asihan, (3) jampe, (4) ajian, (5) singlar, dan (6) rajah.

Jangjawokan dipapatkeun upama rék milampah hiji pagawéan, anu dipalar sangkan kahontal hasilna, tur anu ngalampahkeunana aya dina karahayuan, upamana di mana rék turun, leumpang, diuk, nangtung,midang, nganjang, masamoan, keupat, seuri, ngadeuleu, nyiuk béas, ngisikan, dahar, nginum, nyeupah, jsté. Pohara lobana jangjawokan anu patali jeung tatanén, ti mimiti macul, tebar, tandur, dibuat, ngakut paré, ngelep paré di leuit, nepi ka nutup panto leuit. Beunang disebutkeun yén jalma-jalma baheula anu palercaya mah teu tinggal ti jangjawokan.

Asihan dipapatkeun pikeun ngawasa sukma nu lian, anu dipikacinta, sangkan bogoheun jeung sangkan anu mapatkeun éta asihan pinunjul kakasépanana atawa kageulisanana, nepi ka saréréa padaasih, padanyaah, padaresep, upamana awéwé ku lalaki atawa lalaki ku awéwé, ku atasan, atawa ku dunungan.

Jampé biasana dipapatkeun pikeun ngubaran atawa ngaleungitkeun kasakit, kanyeri, kacilakaan, sangkan cageur. Upamana baé lamun kabeureuyan, dicoco kala, katerap kasakit puru rawit, jéngkoleun. Teu pati réa nyebut-nyebut lelembut. Ajian anu dipapatkeun pikeun ngadatangkeun kakuatan, kabedasan, meunang karahayuan jiwa, raga jeung pakaya, gedé kawani, ludeungan, henteu keuna ku rupa-rupa balai jeung wisaya, bedas, awét ngora. Tapi aya ogé anu sok dipaké pikeun maksud nandasa anu lian, nya éta ajianajian anu sok diparuhit ku tukang teluh.

Singlar dipapatkeun pikeun nyinglar atawa nyingkahkeun hal-hal anu teu dipikahayang, saperti kasakit, siluman-siluman jeung sajabana, nyinglar jurig, kuntilanak, lelembut, anu sakirana sok ngagangu ka manusa. Kitu deui sok dipaké nyinglar sasatoan, sato leuweung, hama, musuh, subaya ti nu lian, guludug, jeung hujan angin, dina ngariksa kebon, pepelakan, jeung kasalametan diri. Kebon sangkan henteu kaasupan ku sasatoan, pepelakan sangkan henteu diranjah ku sato leuweung, paré sangkan henteu ayeuh ku hujan angin. Paraji dina méméh prak marajian téh nyinglar heula kuntianak katut lelembut anu jahat lianna, kitu deui anu rék ngaduruk pihumaeun nyinglar heula lelembut anu aya di dinya. Waktu rék saré mapatkeun heula singlar, pikeun nolak bisi aya subaya nalika urang keur saré. Singlar téh dipakéna geusan meunang karahayuan, jadi pikeun tujuan-tujuan anu hadé. Rajah biasana dipapatkeun pikeun kasalametan, henteu kakeunaan ku hal-hal anu teu dipikahayang. Baheula mah rajah sok dipaké paranti ari ngambah tempat nu sanget, rék muka pihumaeun, nyieun babakan, rék nyicingan hiji tempat, rék migawé kai pibahaneun, nalukkeun silumansiluman, nulak gawé anu jail, paranti ari ngaruat, paranti ari caah atawa hujan, paranti pamunah impian goréng, dijauhkeun tina gangguan ruparupa

dedemit jeung siluman. Kabéh maksudna mah geusan ngadatangkeun karahayuan baé.

Pancén 5

Pancén hidep jeung babaturan sakelompok ayeuna nya éta ngadingkeun naon bédana